Miejsca pamięci w Warszawie

Grób Nieznanego Żołnierza

Znajdujący się na Placu Piłsudskiego Grób Nieznanego Żołnierza powstał w 1925 roku. Pierwsze inicjatywy jego powstania pojawiły się w 1921 roku, ostatecznie jej realizacja rozpoczęła się w 1924 roku. Niezwykle istotnym problemem było wylosowanie trumny z ciałem poległego za polską niepodległość nieznanego żołnierza. Pierwszym etapem było wylosowanie pobojowiska – wyznaczono szereg warunków, które musiało spełniać miejsce bitwy, dzięki czemu udało się 14 miejsc z 1920 roku oraz jedno z lat 1918-19 (Lwów). Stanisław Haller wyznaczył najmłodszego kawalera Orderu Virtuti Militari, ogniomistrza Józefa Buczkowskiego, o wylosowanie miejsca, którym okazał się być Lwów. Losowanie trumny spośród nieznanych obrońców Lwowa z czasów wojny polsko-ukraińskiej przypadło Ormiance Jadwidze Zarugiewiczowej, której syn poległ w walce przeciw Armii Czerwonej w bitwie pod Zadwórzem w 1920 roku. Ustalono, że wylosowana trumna zawiera zwłoki ochotnika w wieku ok. 14 lat. W 1925 roku zwłoki pochowano z należnymi honorami. W homilii w trakcie Mszy prałat Antoni Szlagowski rzekł:

Kim jesteś ty? Nie wiem. Gdzie dom twój rodzinny? Nie wiem. Kto twoi rodzice? Nie wiem i wiedzieć nie chcę i wiedzieć nie będę, aż do dnia sądnego. Wielkość Twoja w tem, żeś nieznany. 

W bratniej, wspólnej mogile zagubił imię, zagubił rodzinę, spadło z niego, co osobiste, z grobu narodził się na nowo, z grobu, gdyby z matki-ziemi, wyszedł nieznany, zapomniany, bezimienny.

Czymże na Boga jesteś, szary żołnierzu, zapomniany, bezimienny? 

Ty jesteś odwieczny geniusz bojowy narodu, zowiesz się Męstwo, ty jesteś niespożyta, niezmożona moc ideałów narodowych, zowiesz się Poświęcenie. Ty jesteś wszechzwycięska niepodległość ducha narodowego, zowiesz się Wolność. 

Nazywasz się Milion, bo miliony złożyły w tobie swe ukochania i swe katusze. Nazywasz się Milion, a imię twoje czterdzieści i cztery, a życie twoje trud trudów, sława, sława, sława. 

Podczas II wojny światowej grób był ważnym miejscem przypominającym Polakom o polskiej niepodległości. 15 sierpnia 1941 roku, pomimo niemieckich patroli, udało się złożyć na Grobie Nieznanego Żołnierza, w imieniu Rządu Rzeczpospolitej Polskiej na Uchodźstwie, wieniec z szarfą  „Nieznanemu Żołnierzowi Rząd R.P.”.

Aktualnie na Grobie Nieznanego Żołnierza znajduje się szereg tablic upamiętniających walkę polskich żołnierzy o polską niepodległość. Na wielu z nich upamiętnione zostały najsłynniejsze bitwy wojny polsko-bolszewickiej.

Kamienica przy ul. Ciepłej 3

Miejsce urodzin ks. Ignacego Skorupki. Znajduje się niedaleko Ronda ONZ powstała ok. 1880 roku, zaś w 1893 roku urodził się w niej ksiądz Ignacy Skorupka, jeden z symboli Bitwy Warszawskiej. Aktualnie znajduje się na niej tablica pamiątkowa z napisem „W tym domu urodził się 31 lipca 1895 roku Ignacy Jan Skorupka, ksiądz kapelan Wojska Polskiego, poległy w bitwie pod Ossowem 14 sierpnia 1920 roku bohater wojny polsko-bolszewickiej, obrońca Warszawy”.

Pomnik Marszałka Józefa Piłsudskiego przy Alejach Ujazdowskich

Odsłonięty w 1998 roku pomnik powstał z inicjatywy Jerzego Waldorffa. Pomnik przedstawia Marszałka opartego o szablę. Na cokole umieszczono napisy „Marszałek Józef Piłsudski” oraz „Swemu obrońcy w 1920 r. – Warszawa”.

Pomnik Premiera Wincentego Witosa

Znajdujący się przy Placu Trzech Krzyżu pomnik przywódcy ruchu ludowego, który w 1920 roku stanął na czele Rządu Obrony Narodowej i zmobilizował polską wieś do obrony Ojczyzny przed bolszewikami zmierzającymi na stolicę.

Pomnik księdza Ignacego Skorupki

Pomnik kapłana poległego w Bitwie Warszawskiej znajduje się przed Katedrą warszawsko-praską na Placu Weteranów 1863 Roku. Odsłonięty został 13 sierpnia 2005 roku w ramach obchodów 85. rocznicy Bitwy Warszawskiej. Przedstawia on księdza Skorupkę trzymającego w lewej ręce krzyż, a w prawej wskazującego dłonią kierunek do ataku.

Pomnik cudu nad Wisłą na Bródnie

odsłonięty 15 sierpnia 1925 roku pomnik ufundowany został przez mieszkańców Bródna. Pomnik zlokalizowany jest przy ulicy Wysockiego i znajduje się na nim napis: „W 5-tą rocznicę „Cudu nad Wisłą” i zwycięstwa nad nawałą bolszewicką w dniu 15 sierpnia 1920 r. pomnik ten fundują mieszkańcy Nowego Bródna. 15 sierpnia 1925 r.”

Stare Powązki

cmentarz w Warszawie na którym pochowano wielu poległych w 1920 roku. Znajduje się tu, między innymi, grób księdza Ignacego Skorupki, który zlokalizowany jest na kwaterze 244.

Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej na Kamionku

Znajdujący się w parafii Bożego Ciała przy ul. Grochowskiej 365 zbudowano w miejscu, gdzie niegdyś znajdował się najstarszy kościół na Pradze. 13 sierpnia 1920 roku ksiądz Ignacy Skorupka odprawił w tym miejscu Mszę Świętą i spowiadał żołnierzy. Świątynię, w podzięce dla Matki Bożej za zwycięstwo nad bolszewikami, ukończono budować w 1931 roku.

Kościół Matki Boskiej Zwycięskiej w Rembertowie

Powstała w dzielnicy Rembertów w 1928 roku parafia powstała jako wotum dziękczynne dla Matki Bożej za zwycięstwo w 1920 roku nad bolszewikami. Aktualnie funkcjonujący na jej terenie kościół został konsekrowany w 1952 roku przez Prymasa Tysiąclecia Stefana Wyszyńskiego.

Kościół pw. Chrystusa Króla na Targówku

trzeci z warszawskich kościołów będących wotum za cud nad Wisłą, budowany od lat 30. do 1953 roku. W 2011 roku wieża kościoła spaliła się i zapadła do środka, jednak świątynia została odbudowana dzięki staraniom wiernych.

Pomnik Charlesa de Gaulle’a

znajdujący się obok Ronda generała Charlesa de Gaulle’a w centrum Warszawy pomnik odsłonięty został w 2005 roku. Jest on kopią paryskiego pomnika odsłoniętego w 2005 roku przy Polach Elizejskich.

Tablica pamiątkowa dla generała Tadeusza Rozwadowskiego

Znajdująca się na Kamionku tablica upamiętnia jednego z ojców zwycięstwa Wojska Polskiego w 1920 roku.

Tablica pamiątkowa dla generała Maxima Weyganda

Tablica upamiętniająca najważniejszego z francuskich dowódców wspierających polski sztab w 1920 roku znajduje się przy Krakowskim Przedmieściu.

Tablica pamiątkowa dla Węgrów w podzięce za transport broni w 1920 roku

Ufundowana z inicjatywy Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa na budynku Dowództwa Garnizonu Warszawa tablica „w hołdzie Narodowi Węgierskiemu” przypomina o transporcie broni, który przekazali Węgrzy dla Wojska Polskiego oraz wyraża podziękowania dla Węgrów, które składa „wdzięczny Naród Polski”.

Tablica pamiątkowa dla kapitana Emánuela Aladára Korompaya

Tablica poświęcona słynnemu węgierskiemu ochotnikowi do Wojska Polskiego oraz promotorowi przyjaźni polsko-węgierskiej znajduje się na kampusie Uniwersytetu Warszawskiego przy Krakowskim Przedmieściu, którego pracownikiem był Korompay.

Pomnik Rotmistrza Witolda Pileckiego

Odsłonięty w 2017 roku w Alei Wojska Polskiego pomnik upamiętnia Witolda Pileckiego, jednego z najsłynniejszych żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego z okresu II wojny światowej oraz ofiarę mordów stalinowskich po 1945 roku. Witold Pilecki w 1920 roku brał udział w Bitwie Warszawskiej.

Fort IX Twierdzy Warszawa

jeden z fortów Twierdzy Warszawa, w którym znajduje się Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej. Przechowywany jest tam egzemplarz czołgu Renault FT-17. Modele tego czołgu były wykorzystywane przez Wojsko Polskie w 1920 roku, budząc postrach wśród bolszewików. Przechowywany w muzeum egzemplarz zachował się w Afganistanie i dzięki działaniom dyplomatycznym udało się pozyskać go w celach muzealnych od rządu afgańskiego.

Przewiń do góry