Józef Piłsudski

Józef Piłsudski

Jeden z ojców polskiej niepodległości w 1918 roku, uznawany przez większość historyków za głównego autora Zwycięstwa z 1920 roku.

Urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie na Wileńszczyźnie w rodzinie o silnych tradycjach patriotycznych i niepodległościowych. W 1885 roku podjął studia medyczne na Uniwersytecie Charkowskim, gdzie związał się z rewolucyjną organizacją Narodnaja Wola. Dwa lata później został aresztowany pod zarzutem udziału w spisku na życie cara i skazany na pięcioletnią zsyłkę w głąb Rosji. Do Wilna powrócił w 1892 roku, gdzie rozpoczął działalność w Polskiej Partii Socjalistycznej. Piłsudski wraz ze swymi współpracownikami wierzył, że rewolucyjna działalność ruchu robotniczego doprowadzi nie tylko do przemian społeczno-gospodarczych, ale także do odzyskania przez Polskę niepodległości. W 1900 roku został ponownie aresztowany. W więzieniu symulował chorobę psychiczną, w związku z czym został przewieziony do szpitala psychiatrycznego w Petersburgu, z którego zbiegł.

W 1904 roku wybuchła wojna rosyjsko-japońska. Piłsudski udał się do Japonii proponując współpracę militarną pomiędzy rządem japońskim a polskimi socjalistami skierowaną przeciwko Rosji. Niedługo później doprowadził do wybuchu antycarskiej rewolucji 1905 roku oraz rozpoczął radykalizację Polskiej Partii Socjalistycznej, poprzez utworzenie w jej szeregach Organizacji Bojowej. Wraz z końcem rewolucji kontynuował działalność niepodległościową współpracując z Austro-Węgrami. W okresie I wojny światowej stanął na czele Legionów Polskich, formacji walczącej po stronie cesarsko-królewskiej. W 1917 roku, wobec następujących postępów ententy, nakłonił swych żołnierzy by nie złożyli przysięgi wierności dotrzymania broni wojskom niemieckim i austriackim. Piłsudski został aresztowany i osadzony w twierdzy w Magdeburgu. Po zwolnieniu 10 listopada 1918 roku przybył do Warszawy, a dzień później przejął władzę. W pierwszych miesiącach odtworzonej, demokratycznej Polski, pełnił rolę Naczelnika Państwa.

Józef Piłsudski nie ufał ani bolszewikom, ani antykomunistycznym białym. Uważał, że Rosja, bez względu na ustrój, stanowić będzie zagrożenie dla Polski. Odwołując się do tradycji Polski z czasów panowania Jagiellonów głosił koncepcję Międzymorza – współpracy narodów Europy Środkowej, wchodzącej w przeszłości w skład Rzeczpospolitej, będących wspólnie powstrzymywać imperialne ambicje Rosji. Podjął decyzję o poprowadzeniu polskich wojsk na Wilno, a następnie zawarł sojusz z ukraińskim dowódcą Symonem Petlurą i zajął Kijów. Zwycięstwo to zaimponowało nawet przeciwnikom Piłsudskiego. W tym czasie zyskał też tytuł Pierwszego Marszałka Polski.

Ofensywa bolszewików, będąca wynikiem wyprawy kijowskiej, sprawiła, że Józef Piłsudski stał się obiektem masowej krytyki ze strony swoich politycznych przeciwników, głównie związanych z Narodową Demokracją. 1 lipca 1920 roku stanął na czele Rady Obrony Państwa. W nocy z 5 na 6 sierpnia 1920 roku wraz z generałem Tadeuszem Rozwadowskim, Maximem Weygandem oraz Kazimierzem Sosnkowskim przygotował plan obrony Warszawy. Postanowiono, że część wojsk polskich powstrzymywać będzie Armię Czerwoną przed wkroczeniem do stolicy Polski, a na prawym skrzydle odtworzyć obwody operacyjne i uderzyć nimi na południową flankę bolszewików. Miejscem z którego miało nadejść decydujące uderzenie była rzeka Wieprz. Nad ranem 6 sierpnia wydano rozkaz nr 9358/III, który rozpoczął przygotowania do obrony Warszawy.

12 sierpnia Józef Piłsudski podał się do dymisji, zrzekając się funkcji Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza. Uznał on, że zwycięstwo nad bolszewikami uzależnione jest od wsparcia, jakie będą udzielać Polsce państwa zachodnie – te zaś krytycznie odnosiły się do Marszałka z racji na jego socjalistyczną przeszłość i współpracę z Austrią oraz konflikt z profrancuską Narodową Demokracją, co według Piłsudskiego mogłoby negatywnie wpłynąć na postrzeganie Polski przez Zachód. Premier Wincenty Witos dymisji tej nie przyjął.

Podczas Bitwy Warszawskiej Józef Piłsudski osobiście poprowadził kontruderzenie znad Wieprza 16 sierpnia 1920 roku. Doprowadziło to do ostatecznego triumfu nad bolszewikami i uratowania stolicy.

Rok później Józef Piłsudski poniósł klęskę polityczną – w 1921 roku podpisano w Rydze pokój kończący wojnę polsko-bolszewicką. Postanowienia pokoju były zgodne z nacjonalistyczną ideologią Narodowej Demokracji, negującej zasadność idei Międzymorza. Część ziem na wschodzie wcielono do Polski, pozostałe przejęła Rosja bolszewicka.

W kolejnych latach Marszałek nie angażował się politycznie, aż do maja 1926 roku, kiedy Józef Piłsudski przeprowadził zamach stanu i objął władzę, sprawując ją aż do śmierci 12 maja 1935 roku.

Przewiń do góry