Postawa Kościoła – Warszawa 1920

Wojna polsko-bolszewicka była nie tylko starciem pomiędzy Polską a Rosją, lecz także pomiędzy chrześcijańską Europą, a bolszewicką, ateistyczną rewolucją. Z tego względu od samego początku jednym z głównych celów prześladowań ze strony Armii Czerwonej i CzeKa był Kościół katolicki, z kolei dla Polaków heroiczna postawa Kościoła była jednym z czynników podnoszących morale żołnierzy.

Jednym z narodowych bohaterów Polaków okresu międzywojennego stał się nuncjusz apostolski w Warszawie, Achille Ratti, późniejszy papież Pius XI. Wraz z nadchodzącymi siłami bolszewickimi kolejne placówki dyplomatyczne opuszczały stolicę Polski przenosząc się do, leżącego stosunkowo daleko od frontu, Poznania. Achille Ratti postanowił pozostać w Warszawie by modlić się za zwycięstwo polskich żołnierzy, podnosząc tym samym warszawiaków na duchu. W ramach wdzięczności za tę postawę w 1930 roku władze stolicy nadały jednej z centralnych ulic Warszawy (dzisiejszej ulicy Pięknej) imię papieża Piusa XI. Nazwa ta została zniesiona po II wojnie światowej w okresie stalinizmu.

Podczas wojny polsko-bolszewickiej wielu księży dobrowolnie wstąpiło do Wojska Polskiego by bronić Ojczyzny oraz wspierać duchową posługą żołnierzy walczących przeciwko Armii Czerwonej. Symbolem Bitwy Warszawskiej stał się ksiądz Ignacy Skorupka. W swoich kazaniach wielokrotnie podkreślał konieczność obrony Polski przed nadchodzącymi bolszewikami. W miarę upływu czasu zaczął dochodzić do wniosku, że powinien osobiście zaangażować się w działalność na froncie. Pomimo przeszkód udało mu się ostatecznie uzyskać zgodę władz kościelnych na udział w walkach.

14 sierpnia 1920 roku Ignacy Skorupka brał udział w bitwie pod Ossowem. Polskie oddziały znajdywały się pod ciężkim ostrzałem. Według legendy bohaterski kapelan miał z krzyżem w ręku poprowadzić polskich żołnierzy przeciwko wrogowi, który ostatecznie został pokonany, jednak sam Skorupka w trakcie swego heroicznego czynu zginąć od bolszewickiej kuli. Historia ta jest jednak, prawdopodobnie, jedynie mitem – według większości naocznych relacji Ignacy Skorupka zginął udzielając ostatnich sakramentów umierającym polskim żołnierzom.

Ksiądz Ignacy Skorupka stał się jednym z symboli Bitwy Warszawskiej a jego heroiczna śmierć popularnym motywem w pracach ukazujących wydarzenia z sierpnia 1920 roku. Najsłynniejszą z nich jest obraz Jerzego Kossaka pt. „Cud nad Wisłą”, na którym kapłan znajduje się w centralnym miejscu dzieła, prowadząc żołnierzy do zwycięstwa nad bolszewikami.

Ważną postacią był również biskup Stanisław Gall, który odpowiadał za tworzenie struktur biskupstwa polowego, a podczas wojny polsko-bolszewickiej także za wizytowanie jednostek frontowych celem duchowego wsparcia polskich żołnierzy. Po wojnie miał istotny wkład w powołanie Fundacji imienia Piusa XI dla polskich inwalidów wojennych, która opiekowała się weteranami rannymi podczas obrony chrześcijańskiej Polski i Europy przed Armią Czerwoną.

Postawa Kościoła